Çoxlsaylı mielomanın müasir müalicə üsulları
Çoxsaylı mieloma-bu onun normal fəaliyyətinə mane olan qeyri-məhdud anormal plazma hüceyrəsinin sümük iliyi tərəfindən nəzarətsiz hasilinin nəticəsidir. Adətən 60 və yuxarı yaşlı xəstələrdə diaqnoz qoyulur, xroniki xarakter daşıyır, ondan tamamilə qurtarmaq mümkün deyil. Düzgün seçilmiş müalicə vəziyyətə nəzarət etməyə, həyatı uzatmağa, onun keyfiyyətini saxlamağa imkan verir.
Acıbadem Maslak klinikasının professoru Mustafa Çetiner – az tanınılan, lakin daha çox yayılmış qan xəstəliyi olan çoxsaylı mielomadan danışır.
Çoxsaylı mieloma nədir?
Sağlam bir insanda plazma hüceyrələri immunitet sisteminə lazım olan zülallar – antikor qrupu hasil edir. Genetika, ətraf mühit faktorları bədənin ehtiyaclarına uyğun olmayan bir zülal növü hasil edən anormal hüceyrələrin nəzarətsiz böyüməsinə səbəb ola bilər. Bu anormal protein çoxsaylı mieloma adlanır.
Əsas simptomları
Dr. Mustafa Çetiner, anomal hüceyrələrin sümük iliyinə girərək onun fəaliyyətini pozduğunu, qırmızı qan hüceyrələrinin hasilinə maneə törətdiyini izah edir. Bu anemiyaya, bəzən qanaxma (hemorragik) diatezə gətirib çıxarır.
Həmçinin, orqanizm üçün lazım olan antikorlar artıq müvafiq miqdarda hasil edilmir, immunitet sistemi əziyyət çəkir, insan infeksiyalara qarşı həssas olur.
Anormal zülallar böyrək çatışmazlığına səbəb olan ciddi böyrək zədələnməsinə səbəb olur.
Bəzən sümüklər əziyyət çəkir-sümük toxuması itirilir. Bu, şiddətli ağrı, gözlənilməz sınıqlara səbəb olur.
Kalsium səviyyəsi çox yüksək olarsa, böyrəklər əziyyət çəkir, ürək ritmi pozulur, yorğunluq hissi, ürəkbulanma, qusma yaranır.
Başqa sözlə, çoxsaylı mieloma aşağıdakı simptomlar ilə müşayiət oluna bilər:
- infeksiyalara qarşı həssaslıq;
- anemiya;
- böyrək disfunksiyası;
- yüksək kalsium konsentrasiyası.
Mielomların hansı növləri var?
Professor xəstəliyin 3 əsas növünü müəyyənləşdirir.
- MGUS mieloması (təyin olunmamış əhəmiyyətə malik monoklonal gammopatiya) asimptomatik olaraq davam edir. Xəstə çox vaxt xəstəlik haqqında müalicəyə ehtiyac olmadığı zaman, anormal zülal konsentrasiyası müəyyən olunmuş dəyərdən aşağı olduqda təsadüfən öyrənilir.
- “Asimptomatik mieloma” və ya “səssiz mieloma”. Anemiya, hiperkalsemiya, böyrək funksiyasının pozulması, sümük anomaliyalarının olmadığı hallarda müalicə təyin edilmir. İstisna olaraq- xəstəliyin spesifik gedişatı.
- Simptomatik mieloma xəstəliyin son mərhələsidir. Anormal zülal və hüceyrələrin konsentrasiyasında, yüksək kalsium səviyyəsində, böyrək disfunksiyasında, sümüklərdə anomaliyanın inkişafında sümük iliyində əhəmiyyətli bir artımla müşayiət olunur. Sadalanan simptomlardan biri mövcud olsa belə, xəstələr müalicə kursunu keçməlidirlər.
Acibadem-də yeni müalicə üsulları
10-15 il bundan əvvəllərdə həkimlərin yalnız bir neçə müalicə variantları var idi. Bu gün tədqiqatların nəticəsində onların sayı artıb. Mustafa Çetiner deyir: “Çoxsaylı mielomanın ənənəvi müalicəsində kemoterapi dərmanları ya tətbiq edilmir, ya da çox aşağı dozalarda istifadə olunur. Effektiv müasir üsullar yeni dərmanlardan istifadə etməklə başlayır. Və sonra istədiyiniz müalicə nəticəsini əldə etdikdən sonra xəstənin öz sümük iliyindən istifadə edərək sümük iliyi ototransplantasiyası aparılır.
Çoxsaylı mielomanın xroniki bir xəstəlik olduğunu xatırlamaq vacibdir. Onunla yaşamağı öyrənməlisən, müalicə edilə bilməyəcəyini, ancaq nəzarət edə biləcəyini unutma. Müalicə variantları müxtəlifdir və müvafiq müalicə və qayğı ilə sağ qalma səviyyəsi artır!»
